รู้หรือไม่ หากท่าทางการทำงานที่ไม่เหมาะสมด้านการยศาสตร์ จะเกิดอันตรายอย่างไร
- อันตรายต่อเอ็น และกล้ามเนื้อ
- อันตรายต่อข้อต่างๆ
- อันตรายต่อเส้นประสาท
- อันตรายต่อเส้นเลือด
ลักษณะท่าทางการทำงาน
-
มือและข้อมือ
ท่าทางที่เหมาะสม วางมือในแนวราบเป็นเส้นตรง
ท่าทางที่ควรหลีกเลี่ยง
1) การงอนิ้วมือและนิ้วย้อนกลับมาด้านหลังของมือ
2) การงอมือและนิ้วห้อยลงด้านหน้า
3) การหักข้อมือให้เบี่ยงออกไปทางด้านหัวแม่มือ
4) การหักข้อมือให้เบี่ยงออกไปทางด้านนิ้วก้อย
5) การหมุนมือและแขนแบบหมุนออกทางด้านนิ้วก้อย
6) การหมุนมือและแขนแบบหมุนเข้าทางด้านนิ้วก้อย -
แขนและไหล่
ท่าทางที่เหมาะสม ช่วงหัวไหล่และท่อนแขนในขณะทำงานควรจะระนาบและตั้งฉากกับลำตัวท่าทางที่ควรหลีกเลี่ยง
1) มือ แขน หรือไหล่เหยียดตรงออกไปด้านหน้าของลำตัว
2) แขน หรือไหล่เคลื่อนที่ไปทางด้านหลังของลำตัว
3) เหยียดแขนตรงออกไปด้านข้างของลำตัว
4) งอแขนเข้าหาลำตัว -
คอและหลัง
ท่าทางที่เหมาะสม ในขณะยืนหรือนั่ง กระดูกสันหลังจะต้องโค้งเว้าตามธรรมชาติ
ท่าทางที่ควรหลีกเลี่ยง
1) การงอหลังหรือการโน้มตัวไปข้างหน้า
2) การบิดเอี้ยวลำตัวตรงกระดูกส่วนเอว
3) การเอียงลำตัวไปทางด้านข้างด้านใดด้านหนึ่ง
4) การเอียงคอไปทางด้านข้าง
5) การก้มเงยคอไปมา
6) การหันหน้าไปมา
-
เข่าและขา
ท่าทางที่เหมาะสม
ท่าทางที่ควรหลีกเลี่ยง
1) การคุกเข่าหรืองอขาเป็นระยะเวลานาน
2) ยืนอยู่ท่าเดียวเป็นเวลานาน
การยืนและนั่งทำงานอย่างถูกวิธี
การออกแบบสถานที่ทำงาน ควรออกแบบให้พนักงานทุกคนทำงานได้สะดวก แม้ว่าขนาดร่างกายและรูปร่างของแต่ละคนจะแตกต่างกัน และควรจัดที่รองเท้าเพื่อช่วยในการปรับระดับความสูงให้เหมาะสมกับลักษณะงานนั้น
ลักษณะงานที่แตกต่างกัน ระดับความสูงของที่ทำงาน หรืองานย่อมต่างกันไปด้วย
- งานละเอียด เช่น งานเขียน หรืองานประกอบชิ้นส่วนอิเล็กทรอนิกส์ ควรจัดระดับความสูงของงานให้สูงกว่าความสูงระดับข้อศอกพนักงาน 5 เซนติเมตร และควรจัดให้มีที่หมุนหรือที่รองข้อศอก
- งานเบา เช่น งานประกอบชิ้นงาน หรืองานเครื่องจักรกล ควรจัดระดับความสูงของงานให้ต่ำกว่าความสูงระดับข้อศอก ประมาณ 5-10 เซนติเมตร
- งานหนัก หรืองานที่ต้องออกแรงกด ควรจัดระดับความสูงของงานให้ต่ำกว่าความสูงระดับข้อศอก 20-40เซนติเมตร
ข้อควรปฏิบัติ
- ปรับระดับความสูงของงานให้เหมาะสมกับขนาดร่างกายของผู้ปฏิบัติงานโดยใช้ความสูงระดับข้อศอกเป็นหลัก
- จัดสภาพงานที่ต้องทำอยู่เสมอให้อยู่ในระดับที่หยิบจับได้ง่าย สะดวกและเหมาะสม
- หันชิ้นงานเข้าหาตัว
- ให้ร่างกายอยู่ใกล้ชิ้นงาน
- จัดพื้นที่ทำงานให้กว้างพอสำหรับการเปลี่ยนอิริยาบถระหว่างปฏิบัติงาน
- ใช้ที่พักเท้าหรือที่วางเท้าหรือให้น้ำหนักของร่างกายไปยังขาข้างใดข้างหนึ่ง
- หากเป็นไปได้ควรจัดที่นั่ง
ข้อห้าม
- ห้ามเอี้ยวหรือบิดตัวไปปฏิบัติงานด้านหลังหากจำเป็นควรหันไปหาชิ้นงานทั้งตัว
- ห้ามเอื้อมไปปฏิบัติงานเกินขอบเขตพื้นที่ทำงานปกติ
- ห้ามเอื้อมไปปฏิบัติงานสูงเกินระดับไหล่ผู้ปฏิบัติงาน
การยืน หรือการนั่งทำงานตลอดเวลาก่อให้เกิดความไม่สบายและความเมื่อยล้า การเปลี่ยนท่าทางหรืออิริยาบถบ่อย ๆ เช่น การนั่งสลับกับการยืนจะช่วยหลีกเลี่ยงการเกิดความเมื่อยล้า
สถานที่ทำงานสำหรับงานนั่ง / ยืน
- ปรับสถานที่ทำงานให้มีความสูงที่เหมาะสม
- ใช้เก้าอี้หมุนซึ่งปรับความสูงของที่นั่งได้
- ปรับที่นั่งให้มีระดับต่ำกว่างานที่ทำอยู่ 25 – 35 เซนติเมตร
- ใช้ที่พักเท้าที่มีความสูง 40 – 50 เซนติเมตร
สถานที่ทำงานแบบครึ่งวงกลม
- จัดให้ทำงานแบบครึ่งวงกลม
- ใช้เก้าอี้หมุนเพื่อ
- ลดการบิดตัวของผู้ปฏิบัติงาน
- ลดการเคลื่อนไหวด้านข้าง
- หากเป็นไปได้ใช้พื้นผิวงานที่มีความลาดเอียงเพื่อ
- ลดการโก้งโค้งทำงาน
- เพื่อช่วยให้ปฏิบัติงานสะดวกยิ่งขึ้นขณะนั่งหรือยืน
เก้าอี้สำหรับนั่ง / ยืนทำงาน
- ที่นั่งควรมีความกว้างอย่างน้อย 40 เซนติเมตร
- เลือกเก้าอี้ที่มีพนักพิง ซึ่งสามารถรับน้ำหนักได้ทั้งแนวนอนและแนวตั้ง
- ที่นั่งไม่ควรหุ้มด้วยวัสดุที่ลื่นหรือแข็ง
- เลือกเบาะที่นั่งที่มีความหนา 2- 3 เซนติเมตร
- ควรจัดให้คนงานสามารถปฏิบัติงานได้ทั้งในท่านั่งและยืน
- สำหรับพื้นที่ที่จำกัด ควรใช้เก้าอี้ชนิดพับเก็บได้
- เลือกเก้าอี้ที่มีพนักพิง
- จัดให้มีเก้าอี้นั่งพัก แม้ลักษณะงานนั้นจะต้องยืนปฏิบัติงานตลอดเวลา
วิธีการทำงานที่ถูกต้อง
-
มือและข้อมือ
ท่าทางปกติในขณะทำงาน
- มือและข้อมืออยู่ในแนวตรงคล้ายการจับมือทักทาย
- ควรปรับระดับความสูงของตำแหน่งวางชิ้นงานให้เหมาะสม กับตำแหน่งการวางมือและข้อมือ
- ควรวางชิ้นงานตรงหน้าโดยตรง
- หากมีการเคลื่อนที่ของชิ้นงานในขณะทำงาน ควรสอดคล้องกับการเคลื่อนที่ของมือ
การทำงานซ้ำๆ กัน
- หลีกเลี่ยงการออกแรงทำงานของมือเดิมซ้ำๆ กันเป็นเวลานาน
- ควรมีการปรับเปลี่ยนตำแหน่งของมือและข้อมือไปมา
- ควรสลับเปลี่ยนชิ้นงานที่ต้องทำให้หลากหลายหากต้องทำงานใดเป็นเวลานานๆ
- ถ้าเป็นไปได้ควรมีการสลับหน้าที่การทำงานกันบ้าง
การออกแรงจับถือ
- ลดการออกแรงจับถือชิ้นงานโดยการใช้ทั้งมือจับ
- หลีกเลี่ยงการจับถือสิ่งของที่ใหญ่เกินไป หรือเล็กเกินไป
- ถ้าเป็นไปได้ควรใช้ทั้งสองมือทำงานประสานร่วมกัน
- ใช้วิธีการลากหรือเลื่อนสิ่งของแทนที่จะใช้วิธีการจับขึ้นในแนวดิ่ง
การใช้ถุงมือและมือจับ
- พิจารณาขนาดและตำแหน่งของมือจับให้รู้สึกถนัดกระชับ
- ควรใช้ถุงมือที่มีขนาดพอเหมาะกับมือ
- ควรใช้ถุงมือที่มีขนาดใหญ่พอที่จะไม่บีบรัดการไหลเวียนเลือด
การใช้เครื่องมือวัสดุอุปกรณ์
- พยายามหลีกเลี่ยงการงอบิดของข้อมือบ่อยครั้งเกินไป
- พยายามลดการออกแรงกดที่ไม่จำเป็น
- ดูแลรักษาเครื่องมือให้ปลอดภัยและเหมาะสมอยู่ตลอดเวลา
- ใช้กล้ามเนื้อส่วนใหญ่ของมือในการใช้เครื่องมือ
2. แขนและไหล่
ท่าทางปกติ
- ควรรักษาระดับของไหล่และแขนให้อยู่ในท่าทางปกติ คือ ในระดับของการจับมือทักทายกัน
- ข้อศอกควรอยู่แนบกับลำตัว
- ข้อศอกควรอยู่ในระดับต่ำ หรือระดับที่รองรับน้ำหนักในการทำงานของท่อนแขน
การเอื้อมจับ
- พยายามลดความถี่ในการที่จะต้องยื่นแขนออกไปจับวัสดุอุปกรณ์ในการทำงาน
- พยายามลดการที่ต้องยกแขนหรือไหล่ในการเอื้อมมือไปจนสุดเอื้อม
การเคลื่อนไหวในขณะทำงาน
- ใช้วิธีการเคลื่อนไหวอย่างช้าๆ สม่ำเสมอ
- หลีกเลี่ยงการยกหรือโยนชิ้นงานขึ้นเหนือศีรษะ
- ใช้วิธีการวางชิ้นงานลงเมื่อทำเสร็จ แทนการออกแรงโยน
การคงท่าเดิมขณะทำงาน
- หลีกเลี่ยงการทำงานท่าเดิมโดยตลอด
- ใช้วิธีการหมุนเปลี่ยนงานที่ทำ
- ใช้เครื่องมือช่วยในการจับวัสดุอุปกรณ์หรือชิ้นงานในขณะทำงาน
- ออกกำลังกายบริหารกล้ามเนื้อส่วนไหล่และแขนเพื่อให้เกิดการคลายตัว
3. คอและหลัง/ การทำงานในท่านั่ง
ท่านั่งปกติในขณะทำงาน
- นั่งทำงานในท่าทางที่การจัดเรียงตัวของกระดูกสันหลังได้รูปทรงตามธรรมชาติ
- ใช้เก้าอี้ที่ปรับได้
- ถ้าจำเป็นควรใช้ที่รองเท้ารับน้ำหนัก
การเอื้อมหยิบ
- ควรจัดให้วัสดุอุปกรณ์อยู่ในรัศมีที่หยิบจับได้ง่าย
- ควรยืนขึ้นหยิบจับสิ่งของมากกว่าการเอื้อมมือไปหยิบ
การรักษาสภาพสมดุลในขณะนั่ง
- ควรเปลี่ยนท่านั่งเป็นครั้งคราว สม่ำเสมอ
- ควรใช้เก้าอี้ที่มีพนักพิงเต็มที่
- ใช้วิธีการบริหารร่างกายเข้าช่วย
การทำงานในท่ายืน
ท่าปกติของการยืนทำงาน
- ยืนทำงานในท่าที่กระดูกสันหลังจัดเรียงตามธรรมชาติ
- ปรับระดับพื้นที่การทำงานให้มีความสูงเหมาะสมกับส่วนสูงของคนทำงาน
- ใช้ที่รองขายกตัวขึ้น หากพื้นที่ทำงานอยู่สูงเกินไป
- จัดวางวัสดุอุปกรณ์ที่ต้องใช้ทำงานให้อยู่ในระยะที่เอื้อมถึงโดยสะดวก
- ใช้ที่รองขาหากต้องเอื้อมจับสิ่งของที่แขวนอยู่เหนือศีรษะ
- หลีกเลี่ยงการโค้งงอตัวลงในการทำงาน
- หากชิ้นงานอยู่ในระดับต่ำ ควรคุกเข่าหรือนั่งลงทำงาน แทนการโค้งงอหลังลงทำงาน
การรักษาสมดุลในการยืน
- ควรมีการเคลื่อนไหวเปลี่ยนท่ายืนไปมา
- ใช้รองเท้าที่มีส่วนรองรับน้ำหนักอย่างเหมาะสมกับลักษณะของเท้า
- ใช้ยกพื้นเพื่อยกขาขึ้นพักขณะยืนทำงานเป็นเวลานาน
- ใช้วิธีการบริหารเพื่อผ่อนคลายกล้ามเนื้อบริเวณหลัง
4. เข่าและขา
- หลีกเลี่ยงการคุกเข่าหรืองอขาเป็นระยะเวลานานในขณะทำงาน
- ถ้าเป็นไปได้ควรยกวัสดุชิ้นงานขึ้นมาในระดับที่จะทำให้สามารถยืนทำงานได้สะดวก
- ใช้แผ่นรองหัวเข่า หากจำเป็นต้องคุกเข่าทำงาน